Goede bedoelingen zat bij gamebouwers als het gaat om geweld, seksegelijkheid en geaardheid. Maar tussen droom en werkelijkheid liggen een bloederig vrouwentorso en een digitaal homo-reservaat.

Arjan Terpstra

Nee, dat was niet de bedoeling, zoveel ophef. Leuk toch, dacht Deep Silver een paar weken terug, een standbeeldje van een sexy vrouwentorso met Union Jack-bikini, maar dan met de armen, benen en het hoofd er afgebeten. ‘Zombie Bait’ heet het 12 inch hoge kunstwerkje, een leukigheidje voor Dead Island-fans, bedoeld als ‘conversation piece’ voor op je bureau. Gewoon, je weet wel, om Janssen van Expeditie de stuipen op het lijf te jagen.

Het vervolg kennen we. Algemene ophef, kritiek op het bedrijf en uiteindelijk, voorpelbaar, een statement dat men ‘deeply sorry’ was voor het uitbrengen van De Romp. De afdeling marketing had het gewoon leuk geleken een beeldje te maken dat lijkt op de vrouwenlijven in het spel, verder niets… Dat het beeldje búiten het spel als vrouwonvriendelijk, gewelddadig en onsmakelijk wordt ervaren? Oops, daar hadden we even niet op gerekend.

Dat was ‘Torso Week’, en dat hebben we met zijn allen weer overleefd – dank iedereen, het was leuk zolang het duurde. Tijd voor normaal gaming nieuws (‘nieuwe DLC voor Assassins Creed III’), reviews en previews, want daar draait de wereld van de gamer uiteindelijk om. De critici van video-games hebben hun pleziertje weer gehad (nadat ze na de schietpartij in Newtown hun lol al niet op konden) maar nu is het weer even klaar met het geklaag over gewelddadigheid en seksisme in video games, goed?

Nou… In Nederland is er niet veel aandacht voor geweest, maar in de VS is ‘Gay Planet week’ nog niet op zijn eind, en dat levert aan gene zijde van de oceaan nogal wat herrie op. Die discussie gaat erover of BioWare homo’s discrimineert in Star Wars: The Old Republic. De ‘same-sex’-optie die het spel zou bieden is beperkt tot één bepaald gebied in het melkwegstelsel waar de game zich afspeelt, na een bepaalde update en na betaling van een bepaald bedrag voor die update (details vind je hier). En dan nog kun je als jongetjespersonage alleen op ‘de planeet Makeb’ terecht voor romantische interactie met een ander jongetje.

‘Een homo-reservaat’, wordt opgemerkt, want kennelijk is het op alle andere planeten in het Star Wars-universum niet mogelijk je liefde met een personage van dezelfde sekse te delen. Daarnaast moet je kennelijk bijbetalen voor de heren/damesliefde, ofwel ‘betalen voor gelijke rechten’. Daar struikelen nogal wat bloggers over, en het is om verschillende redenen ook maf. Juist BioWare heeft bijvoorbeeld een goede traditie als het om progressieve weergave van menselijke seksuele relaties gaat, en reageerde vorig jaar (toen de same-sex optie was aangekondigd) nog uitermate cool op aantijgingen uit christelijk-Amerikaanse hoek.

Ook BioWare grijpt inmiddels naar de statements-die-alles-weer-goed-moeten-maken. De (gedwongen) overgang van een betaald model naar free-to-play heeft ingewikkelde wijzigingen met zich meegebracht waardoor same-sex een beetje in de klem kwam. Het ontwikkelen van personages die alle automatisch gegenereerde dialogen aankunnen is duur en dus is eerst gekozen voor hetero-conversaties…

Wat blijft hangen van Torso- en Gender Planet-week is het mislukken van goede bedoelingen, en de verkeerde inschatting van de reacties. In het geval van Zombie Bait botste de bedrijfscultuur van de gamebouwer op de smaak van het publiek, en dat lijkt bij Star Wars ook het geval. Was dat niet te voorzien? Lopen de meningen binnen en buiten de studio zo ver uiteen? En zo ja, is de cultuur binnen gamebedrijven niet een beetje wereldvreemd aan het worden?

Ja, ja en ja. Gaming was lang het domein van gamers-in-klassieke-zin. Hardcore, adolescent en man, en altijd in voor een goor/seksistisch/ruw grapje. De gamerscultuur die daarbij hoorde vroeg als het ware om metalen beeldjes waarbij je ouders een vies gezicht trokken als ze je kamerdeur opentrokken. Maar – surprise! – die ouders gamen nu ook, zoals de rest van de wereld, waardoor de aandacht voor games niet meer exclusief vanuit hardcore tienergamers komt.

En nu de wereld zich meer met games bemoeit, krijgen gamebouwers meer met wereldse thema’s te maken. Zie het Amerikaanse geweldsdebat na Newtown, waarbij tot in het Witte Huis over Call of Duty-achtige spellen wordt nagedacht. Zie het onbehagen van gamers die hun seksuele geaardheid niet terugvinden in hun favoriete spellen en daar steeds opnieuw aandacht voor vragen. Zie de telkens terugkerende ophef over seksisme in de gamesindustrie, en zie Torso-week. Morele discussies uit de grotemensenwereld hebben een adolescente industrie bereikt, en dat gaat van au op dit moment.

Op een magische manier worden al die discussies samengevat en gesymboliseerd door het Zombie Bait-beeldje, dat zegt dat de tijd voorbij is waarin gamebouwers in hun gamereservaat hun gaming dingen konden doen, los van ideeën die in de bredere samenleving een rol spelen. ‘Stel het tentoon in een museum’, roept blogger John Teti op, in een übercynisch betoog over De Romp. ‘Waardeer dit kunstwerk alsjeblieft als een culturele snapshot van de lelijkheid die de gaming industrie doortrekt. Dit handgeschilderde blok hars omarmt en veroordeelt een aantal decennia van game-studio testosteron. Heb je weleens van ‘outsider art’ gehoord? Dit is ‘insider art’, en het komt voort uit krachten diep in het beest.’

Dit artikel verscheen eerder op IGN Benelux.